[看点]大众汽车I.D. CROZZ 2017上海车展全球首发

Яш?? ?лк?се

Яш?? ?лк?се Вики?ыентыкта

Яш?? ?лк?се йолдыз т?рен? б?йле, р?семд? х1 б?генге Кояш системасына туры кил?, х2 - Кояш яктыртучанлыгы ике тапкыр зуррак булган очракта яш?? ?лк?се к?рс?телг?н ?.б.

百度 为应对这三个不匹配，花冠集团探索出人才结构、原酒储存结构、产品结构、市场结构“四个调整”的战略，聚焦资源，单品突破，开启了鲁酒的“花冠时代”。

Яш?? ?лк?се яки яш?? зонасы, тормыш зонасы, шулай ук Алтынч?ч ?лк?се (инглизч? habitable zone, HZ) — Гал?мд?ге шартлы ?лк?, бу ?лк?д? урнашкан планеталар ?слегенд?ге шартлар ?ирнекен? якын ??м сыек су булуы т?эмин ител?.

Тиешенч? шундый планеталар яки аларны? иярченн?ре ?ирд? сыман тормыш т?ре барлыкка кил?ен? у?айлы була.

Галактиканы? яш?? ?лк?сенд?ге (galactic habitable zone, GHZ) йолдызны? яш?? ?йл?н?-тир?сенд? (circumstellar habitable zone, CHZ) тормыш хасил булу ихтималы и? зур.

Планетаны? яш?? ?лк?сенд? булуы планеталар системасы шартларын тасвирлый, ? тормыш булуы ?чен у?айлылыгы планетаны? ?слеге шартларын тасвирлый.

Инглиз ?д?биятында яш?? ?лк?се шулай ук Алтынч?ч ?лк?се (инглизч? Goldilocks Zone) атала, бу атама инглиз ?киятенн?н алынган, ул ?киятне рус телен? Лев Толстой "?ч Аю" итеп т?р?ем? ит?, шулай ук бу русча ?кият "Маша ??м ?ч аю" дип й?ртел?. ?киятт? Алтынч?ч (яки Маша) ?ч ?йберд?н тик берсен сайлый ала, нибары ул туры кил?, шулай ук планета яш?? ?лк?сенд? булу ?чен тик билгел?нг?н шартка туры кил?: йолдыздан ерак та якын булмаска тиеш.

Йолдыз яш?? ?лк?се

К?пчелек биохимик реакциял?рд? сыек су кир?кле эреткеч буларак тал?п ител?, шу?а к?р? планеталарда сыек су барлыгы яш?? ?лк?сене? чикл?рен билгели.

Яш?? ?лк?сенн?н тыштагы планета ?ит?рлек йолдыз нурланышын алмый, шу?а к?р? аны? температурасы суны? кату ноктасыннан т?б?нр?к була. Йолдызга якындагы, яш?? ?лк?сенд? керм??че планета йолдыз нурланышы тарафыннан бик ?ылытыла ??м су буга ?йл?н?.

Йолдызны? яктыртучанлыгы яш?? ?лк?сен билгели:

$d_{AU}={\sqrt {L_{star}/L_{sun}}}$

биред?

$d_{AU}\,$ — яш?? ?лк?сене? уртача радиусы, а.б.

$L_{star}\,$ — йолдызны? яктыртучанлыгы яки болометрик к?рс?ткече

$L_{sun}\,$ — Кояшны? яктыртучанлыгы яки болометрик к?рс?ткече

Кояш системасында яш?? ?лк?се

Кояш системасында яш?? ?лк?се ?чен т?рле ис?пл??л?р бар:

Эчке йолдыз, а.б.	Тышкы чиге, а.б.	Чыганак	Иск?рм?
0,725	1,24	Dole 1964	?т? к?ренм?ле (оптик) атмосфера ??м даими альбедо ?чен фаразы.
0,95	1,01	Hart et al. 1978, 1979	K0 ??м ерактарак спектр сыйныфындагы йолдызлар янында яш?? ?лк?се юк
0,95	3,0	Fogg 1992	К?мертуар цикллары кулланылганнар
0,95	1,37	Kasting et al. 1993
—	1 %—2 % ерактарак…	Budyko 1969, Sellers 1969, North 1975	…глобаль бозлануга китер?
4 %—7 % якынрак…	—	Rasool & DeBurgh 1970	…??м океаннар конденсланмаячаклар

Яш?? ?лк?сенд? планеталарны эзл??

Галимн?р ?чен яш?? ?лк?сенд?ге планеталар бик кызык булалар, ч?нки анда ?ирд?н читт?ге тормыш булуы ихтимал.

?ирд?н читт?ге тормыш булу ихтималлыгын тасвирлаучы Дрейк тигезл?м?сенд? тормышка яраклы планеталар саны n_e ?гъзасы бар, бу кыймм?тне т??риб?л?рд? табып була. Яш?? ?лк?сенд?ге планеталарны эзл?? n_e кыймм?тен ачыкларга булыша.

2009 елда Кеплер миссиясе бу максатыннан ?иб?рел?.

2011 елда яш?? ?лк?сенд? беренче экзопланета Kepler-22 b табылган.

2015 елда Аккош йолдызлыгыны? яш?? ?лк?сенд? Kepler-452b экзопланетасы табыла, аны? диаметры ?ирнекенн?н 60% зуррак, йолдыз тир?ли ?йл?н? периоды 385 т??лек т?шкил ит?.

Тормыш б?т?н м?мкинлекл?ре

Яш?? ?лк?се т?гълиматы да т?нкыйтьл?н?, ??м "к?мертуар шовинизмы" дип й?ртел?, ч?нки анда тик к?мер тудыргыч нигезенд?ге тормыш формалары ис?пк? алына.

Икенче яктан планетаны? йолдызга якынлыгы тормыш булу ?чен т?п шарт ик?не шик астына куела, ч?нки Кояш системасында Европа, Титан, Энцелад иярченн?ре Кояштан ерак булганга карамастан баш планета (Юпитер яки Сатурн) гравитациясе т?эсиренн?н ?ит?рлек эчке энергиясен? ия.

Сылтамалар

• Habitable Zones Gallery 2012 елны? 18 июнь к?ненд? архивланган. Изображение орбит планет относительно обитаемой зоны звезды
• Habitable Exoplanets Catalog Каталог потенциально обитаемых экзопланет