尤权于伟国看望参加全国两会报道的一线新闻工
| Ист?лекле урын | |
Арча ш???рчеге
|
Арча ш???рчеге - Казансу ярындагы болгарлар нигезл?г?н ?ирлек. ?ирле ???миятт?ге археология ??йк?ле. Еллар узу бел?н Казан ханлыгы ?ирл?рен тоташтыручы т?п юллар киселешенд? булып чыга ??м Татарстан территориясенд? мо?арчы булган барлык т?п с??д? юллары Арча аша ?т?[1].
Тарихы
[?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт]IX гасырда Итил ярларына болгарларны? ?з д??л?тен? нигез салган алдынгы отрядлары килг?ч, аны? юлбашчылары каршында Б?ек елга ярларында барлыкка килг?н авылларны? куркынычсызлыгы м?сь?л?се килеп баса. ?зл?рен х?рби к?ршел?ренн?н ??м талау ис?бен? й?ш?п ?йр?нг?н халы?лардан саклану ?чен Идел-Кама Болгары яшь д??л?те читенд? чик буе крепостьлары т?зел?. Урманлы, сазлы, ?те?е авыр булган урын тер?к пункты т?з? очен кулай була. Бу урыннарны? беренче й?ш??чел?ре сугышчылар, аучылар ??м ??н?рчел?р була[1]. Арча ш???рчеген? 13-14нче гасырларда нигез салына[2]. Ул 15нче гасырда ук билд?ле булса да, бары тик 20нче гасырны? 80нче елларында гына ?йр?нел? башлый. 1945 елда уны СССР Ф?нн?р академиясе Казан филиалыны? Н. Ф. Калинин жит?кчелегенд?ге археологик экспедияция ?йр?н?. Н?тиж?д? ш???рчек м?йданы 24000 квадрат километр дип билгел?н?[3]. 1996 елда тарих ф?нн?ре кандидаты А. А. Бурханов ?ит?кчелегенд? Татарстан Республикасы Ф?нн?р академиясене? Казан арты археологик экспедициясе ??м Татарстан М?д?ният министрлыгы тарафыннан урта гасыр Арча ш???рчегенд? археологик казу эшл?ре ?тк?рел?. Тикшерен?л?р ш???рчекк? XIII гасырда нигез салынуын, шулай ук Казан ханлыгы чорындагы ш???рчек чикл?ре билгел?н?ен раслый. Табылган материаллардан керамика, тимер ??м пыяла эшл?нм?л?ре, шулай ук XV гасырны? к?меш джучид т??к?л?ре аеруча кызыксыну тудыра[4]. Шул ук вакытта жирлекне удмуртлар нигезл?г?н дигян теория да бар: ян?се, ул X-XI гасырларда (гар?пл?р тарафыннан ул чорда "Арса"/"Арта" — илне? т?п ш???ре "Арсания"/"Артания" дип аталган) барлыкка килг?н, XII—XV гасырларда м?ст?кыйль К?ньяк удмурт кен?злек ?з?ге ??м XV—XVI гасырларда Казан ханлыгы составында айрым удмурт кен?злеге буларак булган. Удмурт фольклоры ??м ш???р исеменд?ге "ар" компоненты мо?а ?итди нигез итеп алына. ?мма бу теория шик астына куела[5]
Моны да карагыз
[?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт]Иск?рм?л?р
[?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт]- ↑ 1,0 1,1 Все дороги ведут в Арск
- ↑ История археологического изучения Арского района Республики Татарстан
- ↑ Арское городище в Татарстане: индивидуальные находки из раскопок 1983-1984 гг.
- ↑ История Арского края, archived from the original on 2025-08-06, retrieved 2025-08-06
- ↑ Арский район: деревни ханской даруги, место учебы Шаляпина и ?дивный край? Тукая, archived from the original on 2025-08-06, retrieved 2025-08-06
 |
Бу м?кал?не? сыйфатын арттырыр ?чен т?б?нд?гел?рне эшл?рг? кир?к?:
|