批量删除订单遭用户强烈不满 京东回应称:设置失误
Маздаизм бел?н бутамаска
Маздакизм | |
... х?рм?тен? аталган | Маздак |
---|
Маздакизм (маздекизм; зендицизм) — ирт? урта гасырлар чорында Иранда ??м кайбер к?рше илл?рд? таралган дини-ф?лс?фи т?гълиматы.
Барлыкка кил?е
[?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт]Маздакитлар х?р?к?те ?ит?кчесе Маздак исеме х?рм?тен? аталган (г?рч? т?гълимат ?зе ?ле III гасыр ахырында колач алучы манихейлык т?эсире бел?н барлыкка килг?н). Т?гълиматны? нигезл??чесе Фарс провинциясене? Феса ш???ренн?н З?рд?штлек ка?ине Зардушт-и Хурракан булып тора, моннан бу т?гълиматны? башка атамасы — ?зардуштакан?.
Т?гълиматы
[?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт]Маздакизм нигезенд? гностиклар Карпократ ??м Иранга 300 елда к?чк?н римлы Бундос фикерл?ре яткан. Маздакизмны? т?п постулаты д?нья процессыны? нигезенд? акыллы ??м хаклы р?вешт? гам?л кылучы якты ??м хаос ??м очраклылыкны чагылдыручы кара?гы, явыз башлангыч арасында к?р?ш яткан ??м бу к?р?ш котылгысыз (инде “бу д?ньяда”) “акыллылык”ны? “явызлык” ?стенн?н ?и??е бел?н т?мамланачак дип я?гыраган.
Маздакизм Иран ??м Римской империясене? р?т секталарында ?зара ярд?м итеш?, милек тигезлеге, ?.б. турында фикерл?рне ?з эчен? кертк?н. “Яхшылык”ка каршы куелган ??м “яманлык” бел?н т??г?ллештерелг?н и?тимагый тигезсезлекне бетер?, “Ходайдан бирелг?н” гомуми тигезлекк? к?ч кулланып башкаруга чакырып , маздакизм V гасырда Сасанидлар д??л?тенд? (490-ынчы еллар башы — 520-нче еллар ахыры) крестьяннарны? ??м ш???р ярлыларыны? маздакит х?р?к?тене? идеологиясе булып китк?н.
Тарихы
[?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт]Маздакитлар х?р?к?те аны эре аристократия ??м З?рд?штлек ка?инлеге позициял?рен к?чсезл?т? ?чен кулланырга омтылган Сасанид д??л?те патшасы Кавад I тарафыннан якланган булган. 488 елда ша?инша? Кавад I т?хетне бил?г?н ??м шул ук елны шимб? к?ненд? 21 ноябрьд? Маздак т?гълиматыны? д?гъвасын башлый. Ул булуда х?р?к?т тарафдарлары м??им административ постларга утырган, ? Маздак ?зе д??л?тт? и? югары постларыны? берсен? билгел?нг?н булган. Маздакитлар акс?якл?рне? милкен тартып ала ??м мохта?ларга тапшыра башлаган. Реформалар бел?н риза булмаганнар явызлык тарафдарлары дип игълан ителг?н булган ??м маздакитлар тарафыннан террорга дучар булган. Маздак тарафыннан 497 елда традицион никах турында законнарны кире кагудан со? акс?якл?р заговор корган ??м 499 елда году свергла Кавадны т?шерг?н, ул Анхуш кальгасында ?сир булган, ? Иран т?хетен? аны? энесе ?амасп утырган. Шулай да, Кавадка ?сирлект?н й?гер? алган, шуннан со? ул 501 елда яллы эфталит гаск?рил?ре бел?н илг? кайткан, энесе ?амаспны т?шерг?н ??м акс?як заговорчыларны ?лем ??засына тарткан. Т?хетк? кайтуыннан со? Кавад ?кренл?п маздакитлардан читл?ш? башлаган, г?рч? ачык аерылу ?чен к?чл?ре ?ит?рлек булмаган. Маздакитларны? чикл?нм?г?н диктатурасыннан куркып, т?р?л?р ??м З?рд?штлек ка?инн?ре ша? бел?н шура ясауга барган. Кавад ягына Кече Азияд?н ?и?? бел?н кайткан Иран гаск?ре д? баскан. В 528 елда дини диспут вакытында Маздак, аны? сектасыны? ?сте, ??м шулай ук к?п сан р?т маздакитлар тотылган ??м ?ирг? башларын аска куеп терел?й к?мелг?н булган. Маздакизмны кабул итк?н Кавадны? олы улы патшазад? ??м т?хет варисы Кавус ?терелг?н ??берне? инициаторы булып игълан ителм?г?н ?тисене? яклавы бел?н ша?ны? кече улы патшазад? Х?ср?? Ануширван булган.
Маздакитлар ??м?гатьл?ре Иранда, Урта Азияд?, Кавказ артында XIV гасырга ?к кад?р сакланган булган. Маздакизм фикерл?ре урта гасырлар чоры Ш?рыкъны? к?п халык х?р?к?тл?ренд? кулланылган булган.