俄称1年半后向中国交付S400导弹 首个用户或非中国
| ||||
|---|---|---|---|---|
| Атом номеры | 10 | |||
| Матд?не? тышкы к?ренеше | ||||
| Атомны? ?злекл?ре | ||||
| Атом массасы (моляр масса) |
20,1797 (6) а. м. б. (г/моль) | |||
| Атом радиусы | пм | |||
| Ионлаштыру энергиясе (беренче электрон) |
кДж/моль (эВ) | |||
| Электрон конфигурациясе | ||||
| Химик ?злекл?ре | ||||
| Ковалент радиусы | пм | |||
| Ион радиусы | пм | |||
| Электр тиск?релеге (Полинг буенча) |
||||
| Электрод потенциалы | ||||
| Оксидлашу д?р???се | ||||
| Матд?не? термодинамик ?злекл?ре | ||||
| Тыгызлык | 0,84 г/л г/см3 | |||
| Моляр ?ылы сыешлыгы | Дж/(K·моль) | |||
| ?ылы ?тк?р?челек | Вт/(м·K) | |||
| Эр? температурасы | K | |||
| Эр? ?ылылыгы | -248,7 кДж/моль | |||
| Кайнау температурасы | -246,1 K | |||
| Парга ?йл?н? ?ылылыгы | кДж/моль | |||
| Моляр к?л?м | см3/моль | |||
| Матд?не? кристаллик р?ш?тк?се | ||||
| Р?ш?тк? т?зелеше | ||||
| Р?ш?тк? параметрлары | ? | |||
| Дебай температурасы | K | |||
Неон (лат. Neon, Ne) — Менделеевны? периодик таблицасыны? 2 период, 18 т?ркем элементы. Т?ртип номеры - 10. Асыл газ.
Символы
[?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт]Неон элементыны? символы — Ne (Неон тип укыла).
Тарихы
[?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт]Таралуы буенча Гал?мд? водород, гелий, кислород ??м углеродтан кала бишенче элемент булып тора. Инерт, бер атомлы т?се ??м исе булмаган асыл газ. 1898 елда ?авадан сыек водород, кислород, аргон ??м углекислый газ чыгарган вакытта ачыкланган.
Неон 1898 елны? июненд? инглиз химиклары Уильям Рамзай ??м Морис Траверс тарафынан табылган[1]. Алар кислород, азот, аргон ??м ?аваны? авыр компонентларын сыегайтканнан со? инерт газ торып калуы ачыклый. 1910 елны? декабренд? француз уйлап табучысы Жорж Клод неон тутырып газлы лампа булдыра.
Этимологиясе
[?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт]Атамасы грекча neon — я?а дип т?ржем? ител?.
Элементка Рамзайзы? ун?ч яшлек улы Вилли исем бирг?н диг?н риваять бар, ул атасына лат. novum (я?а) диг?н исем бирерг? т?къдим итк?н. Атасына бу фикер охшый, тик ул грек синонимына ярашлы neon исеме матуррак я?гыраячак дип санап, шуны калдыра[2].
Таралуы
[?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт]?и?анда
[?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт]Д?нья материясында неон тигез б?ленм?г?н, ?мма Гал?мд? таралуы буенча ул б?тен элементлар арасында бишенче урында тора — массасы буенча 0,13 %-ка якын. Кояшта ??м башка кызу йолдызларда, газ томаннарында, кояш системасында булган гигант планеталар: Юпитер, Сатурн, Уран, Нептун атмосфераларында зур концентрация к?з?тел?. К?п кен? йолдызлар атмосферасында неон водород ??м гелийдан со? ?ченче урынны били[3]
?ир кабыгында
[?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт]Икенче чор б?тен тотрыклы элементлардан неон — ?ирд? и? ?з таралганы[4]. 18-енче т?ркем чикл?ренд? ?ир кабыгы т?шкилатында аргон ??м гелийдан кала ?ченче урынны били. Кайсыбер газ томанлыкларында ??м йолдызларда неон ?ирд?гед?н к?п тапкырга артыгырак.
Неон лампалар маякларда ??м аэродромнарда сигналлар ?чен кулланыла, ч?нки аларны? кызыл т?сен томан ??м кара?гылык бик каплый алмый.
Куллану
[?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт]
Сыек неонны криоген корылмаларда суытучы сыйфатында файдаланалар. Элегр?к неон с?н?гатьт? инерт мохит буларак кулланылган, л?кин х?зер арзанрак аргон бел?н алыштырылган. Неонны газ лампаларында, радио ?и?азларындагы сигнал лампаларында, фотоэлементларда ??м турайткычларда кулланыла. Неон ??м гелий катнашмасы газ лазерларында (гелий-неон лазеры) эшче мохит буларак кулланыла.
?д?бият
[?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт]- Неон// Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. 17-й т. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.
Чыганаклар
[?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт]- Atomic Weights of the Elements 2001, Pure Appl. Chem. 75(8), 1107—1122, 2003. Retrieved June 30, 2005. Atomic weights of elements with atomic numbers from 1-109 taken from this source.(ингл.)
- IUPAC Standard Atomic Weights Revised 2008 елны? 5 март к?ненд? архивланган. (2005).(ингл.)
Сылтамалар
[?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт]- Неон//Большая российская энциклопедия(?ле сылтама)
Иск?рм?л?р
[?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт]- ↑ William Ramsay, Morris W. Travers {{{башлык}}}(ингл.) // Proceedings of the Royal Society of London. — Т. 63.878. — С. 437–440.
- ↑ Mary Elvira Weeks. . — P. 286—288. — 380 p. — ISBN 0766138720 9780766138728.
- ↑ Финкельштейн Д.Н. . — (?Наука и технический прогресс?). — 19 000 экз.
- ↑ Abundance in Earth's crust. www.webelements.com. ?леге чыганактан 2025-08-04 архивланды. 2009-07-8 тикшерелг?н. архив к?черм?се, archived from the original on 2025-08-04, retrieved 2025-08-04