港北视窗--广西频道--人民网
| ??ч с?хаб? турында риваять? | |
|
百度 这是广州恒大主场保持自升入中超以来上座人数最高的记录，这一纪录不仅在中超无人能及同时也冠绝亚洲。
| |
| Жанр: | |
|---|---|
| Оригинал теле: | |
| Чыгарылыш: |
VII–VIII гасырлар |
??ч с?хаб? турында риваять? — VII гасырда Идел буе Болгарына килг?н ?ч с?хаб? ??м алар йогынтысында Болгар халкыны? м?селман динен кабул ит?е турында риваять. Риваять — реаль тарихи ш?хесл?рг? ??м тормышта чыннан да булган х?лл?рг? барып тоташучы, борынгы заман ист?лекл?рен саклаучы хик?ят.
Кыскача эчт?лек
[?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт]
Риваять буенча, VII гасырда Идел буе Болгары ?ирен? ?ч с?хаб? — Ханзал бине Рабигъ (версия: Т?лха бине Госман[1]), З?б?ер бине ??гъд? ??м Габдрахман бине З?б?ер килг?н. М?х?мм?д п?йгамб?р ?леге с?хаб?л?рне Болгар ?ирен? ?иб?рг?нд?: ?Сезд?н мог?иза тал?п итс?л?р, мен? бу ?ч ?йберд?н ярд?м сорарсыз?, дип, Габдрахман с?хаб?г? – чалма, З?б?ерг? – кара савыты, Ханзалга – таяк (юл таягы) бир?. С?хаб?л?р Болгар ?иренд? ?зл?рен гар?п иленн?н килг?н табиплар дип таныта ??м к?п кен? авыруларны д?валый. Кыш к?не хан (Болгар музей-тыюлыгында с?хаб?л?рг? куелган ??йк?лд? язылган: ?Айдар хан вакытында?[2][3]) в?зире табип-с?хаб?л?рне хан сараена чакыра. Ул вакытта хан кызы Туйбик?не паралич суккан була, кемн?р ??м ничек кен? д?валап караса да, файдасы булмый. С?хаб?л?р сарайга килеп, кызны к?рг?ч, ?сеп утырган каен агачыннан себерке б?йл?п, мунчада чабарга кир?к, дип ки??ш бир?л?р. Кыш к?не андый каенны каян табарга? ?Бу минем берд?нбер балам, аны терелтс?гез, сезне? динне кабул ит?м?,– ди хан.
С?хаб?л?р М?х?мм?д п?йгамб?р бирг?н ?йберл?рне кулланып, мог?иза бел?н каен ?стер?: кара савытына таякны кадап куйгач, Габдрахман с?хаб?, чалманы башына урап, ике р?к?гать намаз укый. Ике с?хаб? ?Амин? диг?ч, таяк ?сеп, яшел яфраклы каенга ?верел?. Аны? ботакларыннан себерке б?йл?п, хан кызын мунчага ?иб?р?л?р. ?ариял?ре, мунчада каен себеркесе бел?н чапкач, хан кызы, савыгып, ?з аягы бел?н сарайга кайта. Бу мог?изаны к?рг?н хан (илт?б?р) м?селман була. Аннан со? в?зир ??м ш???р халкы ислам динен кабул ит?. Риваять буенча, с?хаб?л?р Болгарда бернич? ел яши, ил халкына дин ?йр?т?. Ике с?хаб? М?дин?и-М?н?в?р?г? кайтып кит?, Т?лха бине Госман (версия: З?б?ер бине ??гъд?) с?хаб? хан кызы Туйбик?г? ?йл?неп, Болгарда торып кала. Башка версия буенча, ?ч с?хаб? д? Болгарда яш?п калган, ?леге с?х?б?л?рне? каберл?ре XVII гасырга кад?р сакланган, диел?[4].
Н?сыйх?те
[?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт]??ч с?хаб? турында риваять? Идел буена исламны? бик ирт? ??м М?х?мм?д п?йгамб?рне? ?зенн?н ?ман?т булып килеп иреш?е турында с?йли. Моны а?лау татарларны? милли горурлыгын ныгыткан, алар к?п гасырлар д?вамында ?д?ньяны? и? т?ньяк м?селманнары? булып, динне саклап яш?г?н.
Ислам дине рухи бер д?ва, шифа буларак к?заллана. С?хаб?л?р ?зл?ре бел?н ?зер д?ва алып килм?г?н, ? ?ирлект?ге ?йберл?рд?н файдаланган. Каеннан ясалган мунча себеркесен татарлар борын-борыннан д?ва итеп файдаланган. Хан кызын да мунчада чапканнардыр. ?мма ?ирлект?ге йолалар исламсыз ?зл?ре ген? рухи файдасыз ??м д?ва-шифа ролен ала алмый.
Ислам символлары
[?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт]Риваятьне? т?п образлары — чалма, юл таягы ??м кара савыты — п?йгамб?рд?н килг?н ислам символлары, аларда яшерен м?гън? бар.
- Таяк (юл таягы) — тынычлык с?ю билгесе. Татарлар ?йр?нг?н Х?н?фи м?з??бе тынычлык яклы булуы бел?н аерылып тора.
- Кара савыты — гыйлем ??м татарлар дини тормышында таянган ?бу Х?ниф?не? дини кануннарны а?латудагы рухи зир?клеге. Татарларда гыйлем м?четл?р каршында эшл?п килг?н м?др?с?л?рд?н таралган. ?б? Х?ниф? галим кеше буларак, ??рвакыт язган ??м кара савытын да ?зе бел?н й?ртк?н. Гар?п телене? гыйрак диалектында ?х?ниф? с?зе – ?кара савыты? диг?н м?гън?не а?лата.
- Чалма — татарларны? суфичылык традициял?рен? ияр?е н?ти??сенд? туган эчке рухи иреклеген а?лата.
?д?бият
[?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт]- Айзир?к Г?р?ева. Р?ст?м Батров: ?Рухи зир?клек динне саклый?. ?Идел? журналы, 2016 ел, октябрь, 68-70нче бит.
- Кемпер М. Суфии и ученые в Татарстане и Башкортостане [1789-1889]. Исламский дискурс под русским господством. – Казань, 2008. – С. 30–31.
Сылтамалар
[?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт]- Волжская Булгария – первое мусульманское государство Восточной Европы. islamdag.ru, 15.07.2009(рус.)
- Илс?яр Закирова. Идел буе болгарларыны? ислам динен кабул ит?л?ре турындагы риваятьл?ре. tatar-islam.com
- Памятный знак ?Принятие Ислама?. 2020 елны? 27 сентябрь к?ненд? архивланган. bolgar.photokzn.ru(рус.)
Моны да карагыз
[?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт]Иск?рм?л?р
[?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт]- ↑ Илс?яр Закирова. Идел буе болгарларыны? ислам динен кабул ит?л?ре турындагы риваятьл?ре. tatar-islam.com
- ↑ Малый минарет и памятник в честь принятия булгарами ислама. 2021 елны? 28 февраль к?ненд? архивланган. diary-culture.ru(рус.)
- ↑ Айдар хан булса, ул 865 елда, М?х?мм?д п?йгамб?р 632 елда ?лг?н, с?хаб?л?р, п?йгамб?рне к?рг?н затлар буларак, бик озын гомерле булып чыгалар
- ↑ Волжская Булгария – первое мусульманское государство Восточной Европы. islamdag.ru, 15.07.2009(рус.)